«Ат мінгізіп, шапан жабу» — ұлттық құрмет пен қонақжайлылықтың белгісі
Қазақ халқының мәдениеті мен дәстүрлері терең тарихқа ие. «Ат мінгізіп, шапан жабу» дәстүрі — қазақ қонақжайлылығының жарқын көрінісі, ұлттық құрметтің белгісі, әрі тарихи тұрғыдан маңызды ғұрып. Бұл дәстүрдің маңызы мен мәні, оның қазақ қоғамындағы орны туралы сөз қозғау — ұлттық мәдениетімізді тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
Ат мінгізіп шапан жабу
1. «Ат мінгізіп, шапан жабу» дәстүрінің шығу тегі
«Ат мінгізіп, шапан жабу» дәстүрі қазақ халқының көшпелі өмір салтымен тығыз байланысты. Көшпенділер үшін ат — тек көлік құралы ғана емес, сонымен қатар байлықтың, мәртебенің, ерліктің белгісі болған. Шапан болса, адамның әлеуметтік жағдайын, дәулетін, мәртебесін көрсететін киім болған. Бұл дәстүрдің шығу тегі туралы нақты деректер болмаса да, оның ғасырлар бойы қалыптасқанын айтуға болады.
2. Дәстүрдің мәні мен маңызы
«Ат мінгізіп, шапан жабу» дәстүрі — қазақ халқының қонақжайлылығының, құрметінің, мәртебесінің белгісі. Бұл дәстүрді орындау арқылы қазақтар өздерінің қонаққа деген құрметін, сыйластығын білдірген. Ат мінгізу — қонаққа немесе құрметті адамға сый ретінде берілетін ат, ал шапан жабу — сол адамның мәртебесін көтеретін киім. Бұл дәстүрдің орындалуы — қазақ қоғамындағы әлеуметтік құрылымның, дәстүрлердің сақталуын көрсетеді.
3. Дәстүрдің орындалу тәртібі
Дәстүрдің орындалуы белгілі бір тәртіпке негізделген. Қонақ келгенде немесе құрметті адам келгенде, үй иесі алдымен қонақты күтіп алады, оған құрмет көрсетеді. Содан кейін, қонаққа ат мінгізіліп, шапан жабылады. Бұл әрекеттер қонаққа деген құрметтің белгісі ретінде орындалады. Дәстүрдің орындалуы кезінде арнайы сөздер, өлеңдер, бата-тілектер айтылады, бұл дәстүрдің мәнін арттырады.
4. Дәстүрдің қазіргі қоғамдағы орны
Қазіргі таңда «Ат мінгізіп, шапан жабу» дәстүрі бұрынғыдай кеңінен орындалмайды. Дегенмен, бұл дәстүрдің маңызы мен мәні қазіргі қоғамда да сақталып келеді. Әсіресе, ұлттық мерекелерде, тойларда, маңызды шараларда бұл дәстүр орындалады. Бұл дәстүрдің сақталуы — қазақ халқының мәдениетіне, дәстүрлеріне деген құрметтің белгісі.
